Wilk człowiekowi wilkiem?

Historia oparta na reportażu Larsa Berge pt: Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo.

4 czerwca 2012 roku opiekunka wilków z Ogrodu Zoologicznego w szwedzkim Kolmarden, Karolina zapisuje w dzienniku wydarzeń krótką notatkę o niepokojącym wydarzeniu, jakie miało miejsce na wybiegu dla zsocjalizowanych przedstawicieli wilczego stada. Volk, samiec stojący dość nisko w wilczej hierarchii posuwa się do prowokacji wobec Karoliny, chwyta zębami za kaptur jej bluzy i rozszarpuje materiał na strzępy. 

Dziewczyna, która jest jedną z najbardziej doświadczonych opiekunek tych zwierząt bagatelizuje nieco to nieprzyjemne wydarzenie. Podobnie zdają się czynić także inni opiekunowie, którzy choć zauważają, ze wilki są niespokojne, nadmiernie pobudzone i skłonne do coraz częstszych prowokacji, kontynuują jednak pracę narażając się na kolejne, coraz śmielsze zaczepki z ich strony. Kilkanaście dni później nabrzmiewająca sytuacja między wilczym stadem z zoo w Kolmarden, a ich opiekunami kończy się tragicznie dla Karoliny. Pewnego chłodnego czerwcowego przedpołudnia Sofie, zszokowana pracownica ogrodu zoologicznego odnajduje na wybiegu dla wilków poszarpane ciało przyjaciółki, otoczone przez pobudzoną watahę. 

Wilki, które do tej pory uznawały Karolinę za członka swego stada krążą teraz niespokojnie nad jej ciałem i nie pozwalają się nikomu zbliżyć. Ustępują dopiero pod wpływem strzałów w powietrze z broni palnej. Na miejscu błyskawicznie zjawiają się ratownicy medyczni i policja. Na pomoc dla poszkodowanej dziewczyny jest jednak za późno.

Przez całe wieki negatywny obraz wilczego stada kształtują takie tuzy literatury i sztuki, jak choćby Ezop, bracia Grimm, czy Jan Brzechwa. Wilki ukazywane są jako dzikie, niebezpieczne, podstępne i krwiożercze bestie zdolne do podłości i okrucieństwa. Wilk w owczej skórze z bajek Ezopa podkrada się do bogu ducha winnych owieczek bezwzględnie wykorzystując ich łagodność.  Podstępnie mami także Czerwonego Kapturka sprowadzając go w pułapkę. Maszerujące przez świat wilcze stada pustoszą ludzkie zagrody i sioła zostawiając po sobie śmierć i zgliszcza. Berserkowie - wilczy wojownicy odziany w skóry zwierząt, w bitewnym szale bezwzględnie gromią przeważające siły wroga, nie czując litości nad pokonanymi. Przez kolejne stulecia nie brak ludzi przekonanych, że ugryzienie wilka jest powodem niezwykłej przemiany człowieka w wilkołaka.

Pod koniec dwudziestego wieku ambitni pracownicy szwedzkiego zoo stają przed ogromnym wyzwaniem. Po latach pracy z wilkami chcą udowodnić nie tylko szwedzkiemu społeczeństwo, że wilki to szlachetne, wspaniałe zwierzęta niezasługujące w najmniejszym stopniu na tak negatywną opinię społeczeństwa. Projekt nabiera rumieńców w 1979 roku za sprawą znanego badacza zwierząt Matsa Amundina i dwóch stażystek Anniki i Marii odbywających praktyki w zoo w Kolmarden. Pod okiem Amundina, trochę w tajemnicy przed władzami ogrodu zoologicznego nastolatki stopniowo zbliżają się do stada oswojonych wilków zamieszkujących zoo. Z czasem po nieśmiałych próbach karmienia zwierząt wprost z ręki i otwieraniu furtki prowadzącej na wybieg, dziewczyny za zgodą Amundina decydują się spędzić noc na wybiegu dla wilków. Eksperyment kończy się ogromnym sukcesem. Zwierzęta nie tylko nie robią gościom krzywdy, zbliżają się do Anniki, pozwalają się karmić, okazują jej żywe zainteresowanie. Dwa lata później o dokonaniach nastoletniej dziewczyny staje się głośno w całej Szwecji. Krajowe media ogłaszają ją rozmawiającą z wilkami, a pomysł komercyjnych odwiedzin turystów na wybiegu dla wilków nabiera rumieńców.

Trzydzieści lat później kolejne pokolenie oswojonych wilków staje się fantastyczną atrakcją dla tysięcy żądnych wrażeń turystów. Wybieg zajmowany przez Farkasa, Ulfura, Vilkasa, Amaroqa, Ookami, Tchono, Volka i Lobo jest tłumnie odwiedzany także przez gwiazdy kina, sportowców, a nawet głowy państw. Władze ogrodu zoologicznego zapominają nieco o wartościach, jakie przyświecały im w momencie uruchamiania projektu, a troska o dobro wilczego stada ustępuje z czasem miejsca pospolitej komercji. Zainteresowanie niepospolitą atrakcją ze strony turystów jest tak duże, że wielu pracowników zoo odczuwa coraz silniejszą presję, by sprostać oczekiwaniom odwiedzających. 

Wilki, te szlachetne, piękne i bezkompromisowe stworzenia ani myślą jednak przystosowywać się do zasad popytu i podaży, rządzących światem ludzi. Nawet oswojone, przywykłe do życia w zamknięciu i obecności ludzi, pozostają wierne zasadom obowiązującym w przyrodzie i nie wahają się ani chwili, by je wprowadzić w życie. Konsekwencją tego jest ogromna tragedia. Otwartym pozostaje jednak pytanie, kto bardziej odpowiada za ten wypadek? Wilki czy ludzie?

 Źródła: 

Lars Berge;  Dobry wilk. Tragedia w szwedzkim zoo, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2019

Maria Fredro - Boniecka; Nikt nie zna wilczego języka [w:] Voque

Bartosz Chmielewski; Szwedzki trybunał nad wilkiem. Recenzja książki Dobry wilk Larsa Berge [w:] Przegląd Bałtycki

Foto: foter.com